hovaten
Moderator
Với những người từng thi chào mào thì việc trả lời cho câu hỏi : " Trọng tài chào mào là sao ?" là khá dễ dàng.
Thế nhưng, với những người ngoại đạo, không chơi chào mào; hoặc có chơi nhưng không đi thi thì họ thường thắc mắc : Thi chào mào làm sao biết con nào thắng - con nào thua ? Cho nó đá nhau à ? Nếu trọng tài là người quyết định vấn đề đó, thì Trọng tài đó làm như thế nào.
Bài viết này trả lời cho câu hỏi đó : "Trọng tài chào mào ở Nha Trang - Anh là ai ?"
Trong hiểu biết hạn hẹp hovaten chỉ dám trích dẫn và viết về Trọng tài tại cuộc thi Cửa Bé - Nha Trang ngày 10/03 vừa qua thôi. ( Không dám nói về tất cả trọng tài các địa phương hay tại các cuộc thi khác đâu nhé !)
==========================
Trọng tài chào mào (TTCM) chỉ là 1 danh xưng không phải 1 nghề nghiệp.
Có thể có nghề chủ trường chim chuyên nghiệp, có nghề buôn chim chuyên nghiệp, vì họ có thể sống bằng nghề đó .... nhưng không có Trọng tài Chào mào nào sống bằng nghề Trọng Tài Chào Mào cả.
Họ làm Trọng tài chỉ vì Đam mê, vì Vinh dự.
Do đó TTCM có thể đến từ nhiều ngành nghề chuyên môn; vị trí xã hội khác nhau.
Họ có thể là công an điều tra, cán bộ kỹ thuật thủy sản, ngư dân, tài xế, chủ trường chim, MC, gia công mỹ nghệ ......... hay thất nghiệp
Nhưng họ có điểm chung là đam mê chào mào, am tường nghề chơi.
Họ phải có kinh nghiệm và am hiểu về nghề chơi chào mào.
Biết phân biệt, nắm rõ những đặc tính hay của chú chim đang thi , như:
Mau mỏ, sổ bọng, sục sạo tìm chim đấu, thần sắc bản lĩnh, ra cánh, ché, sàn cầu.
Đồng thời cũng nắm rõ những tật lỗi, nết xấu của chim.
Nặng thì : Lỏ bỏ chơi đứng 1 cục, mất hình, xù lông, tắm nắng, tắm nước, ăn bỏ chơi.
Nhẹ thì : hót giọng mái, bu chụp bám lồng, giữ hình mà mất bọng, còn giữ hình nhưng quay mặt khi chim đối thủ nhìn chằm chằm.
Muốn quan sát và ghi nhận tốt diễn biên của toàn thể chim thi, trọng tài cũng phải như chim :
Liên tục sàn "dàn" , ghi chép cụ thể liên tục, dũng cảm, lì lợm có quan điểm riêng.
Tâm phải sáng, mắt phải tốt, miệng phải ngoan.
Không nói chuyện riêng trong lúc chấm.
Tập trung cao độ.
Không bị tác động phía nào làm thay đổi cách đánh giá.
Không ưu tiên thiên vị cho chú chim nào.
Trọng tài Việt đang tập trung
Trọng tài Chương cũng hết sức nghiêm túc, tập trung vào chuyên môn
Đông đảo Khán giả phía sau đang chấm ...................... riêng cho chim của họ. Là 1 áp lực lớn cho Trọng tài.
Trọng tài cũng phải sàn "dàn" liên tục như chim sàn cầu:
Hết đứng ở giữa,
Rồi lại sàn qua cánh phải
Hết cánh phải thì sàn qua cánh trái
Hết cánh trái rồi lại vô giữa ;
Đảo lồng, tạo điều kiện cho chim yếu có cơ hội thể hiện.
Tâm phải sáng. Không "phe phẩy" với bạn chơi. Không nghe điện thoại trong lúc chấm. Không "lòn" chim của mình vào thi:
Xoay Cầu , đưa chim vào điều kiện chơi tốt nhất có thể:
Tập hợp 3 phiếu chấm, tìm ra giao thoa, tạo thành kết quả chung:
Sau đó, cầm micro tuyên bố dõng dach tự tin với kết quả làm việc mang tính thuyết phục cao của mình:
Càng vào các vòng sau, sức chim càng cân bằng. Trọng tài càng gặp khó khăn trong việc phân định đâu là con chim phải dừng bước, đâu là con xứng đáng đi tiếp vào vòng trong. Sắc mặt của Trọng tài Việt cho thấy điều đó :
========== ============= ==========
Hiện nay lực lượng Trọng tài vừa Hồng về Tâm , vừa Chuyên về năng lực là không nhiều.
Vẫn còn nhiều trọng tài đưa chim "nhà" cho người khác dự thi ( lòn chim).
Rồi dìu con chim đó vào vòng có giải.
Vẫn còn trọng tài nghe điện thoại trong lúc chấm thi, tìm chim đảo lồng -xoay cầu theo yêu cầu của đầu dây bên kia.
Vẫn còn trọng tài không tập trung, mà nói chuyện riêng với khán giả trong lúc chim đang thi. Rồi hút thuốc trong lúc làm việc. Hay giữa các trọng tài lại cãi nhau công khai giữa cuộc thi.
Những hình ảnh đó làm mất đi rất nhiều hình ảnh của giới cầm cân nảy mực cuộc thi.<br>Dẫn đến tình trạng còn nhiều tranh cãi râm rang sau mỗi cuộc thi. Người bị loại chim không phục.
Nhưng trong bối cảnh chung đó, vẫn có những trọng tài làm khá tốt công việc của mình. Họ vẫn âm thầm điều khiển nhiều giải lớn nhỏ mặc dù bị đánh đồng với những trọng tài kém. Niềm hạnh phúc của họ là khi tuyên bố kết quả mà hầu hết đồng loạt khán giả vỗ tay tán thưởng, tán thành với kết quả đó, là họ thấy mãn nguyện rồi.
Tâm sự với hovaten, 1 trọng tài từng chấm nhiều giải ở Nha Trang là Trần Hoàng Việt chia sẻ :
" Làm trọng tài đâu có được gì đâu, Tiền bồi dưỡng 200,000 đ ở giải mình cũng ủng hộ luôn cho BTC giải chứ có nhận làm gì. Chủ yếu là nhận làm vì sự phát triển chung của phong trào. Làm vì đam mê, vì vinh dự mà anh em nghệ nhân trao cho. Vậy mà nhiều người không hiểu, nên bị đâm thọt, bị ghét nhiều lắm. Ngẫm lại thấy làm trọng tài Mất nhiều hơn Được. "
Thay cho lời kết, hovaten xin trích dẫn 1 câu nói khá tiêu biểu cho cái nhìn hiện nay của khán giả:
"Sau cuộc thi, chỉ có người đạt giải I là không phàn nàn trọng tài"
Thế nhưng, với những người ngoại đạo, không chơi chào mào; hoặc có chơi nhưng không đi thi thì họ thường thắc mắc : Thi chào mào làm sao biết con nào thắng - con nào thua ? Cho nó đá nhau à ? Nếu trọng tài là người quyết định vấn đề đó, thì Trọng tài đó làm như thế nào.
Bài viết này trả lời cho câu hỏi đó : "Trọng tài chào mào ở Nha Trang - Anh là ai ?"
Trong hiểu biết hạn hẹp hovaten chỉ dám trích dẫn và viết về Trọng tài tại cuộc thi Cửa Bé - Nha Trang ngày 10/03 vừa qua thôi. ( Không dám nói về tất cả trọng tài các địa phương hay tại các cuộc thi khác đâu nhé !)
==========================
Trọng tài chào mào (TTCM) chỉ là 1 danh xưng không phải 1 nghề nghiệp.
Có thể có nghề chủ trường chim chuyên nghiệp, có nghề buôn chim chuyên nghiệp, vì họ có thể sống bằng nghề đó .... nhưng không có Trọng tài Chào mào nào sống bằng nghề Trọng Tài Chào Mào cả.
Họ làm Trọng tài chỉ vì Đam mê, vì Vinh dự.
Do đó TTCM có thể đến từ nhiều ngành nghề chuyên môn; vị trí xã hội khác nhau.
Họ có thể là công an điều tra, cán bộ kỹ thuật thủy sản, ngư dân, tài xế, chủ trường chim, MC, gia công mỹ nghệ ......... hay thất nghiệp
Nhưng họ có điểm chung là đam mê chào mào, am tường nghề chơi.
Họ phải có kinh nghiệm và am hiểu về nghề chơi chào mào.
Biết phân biệt, nắm rõ những đặc tính hay của chú chim đang thi , như:
Mau mỏ, sổ bọng, sục sạo tìm chim đấu, thần sắc bản lĩnh, ra cánh, ché, sàn cầu.
Đồng thời cũng nắm rõ những tật lỗi, nết xấu của chim.
Nặng thì : Lỏ bỏ chơi đứng 1 cục, mất hình, xù lông, tắm nắng, tắm nước, ăn bỏ chơi.
Nhẹ thì : hót giọng mái, bu chụp bám lồng, giữ hình mà mất bọng, còn giữ hình nhưng quay mặt khi chim đối thủ nhìn chằm chằm.
Muốn quan sát và ghi nhận tốt diễn biên của toàn thể chim thi, trọng tài cũng phải như chim :
Liên tục sàn "dàn" , ghi chép cụ thể liên tục, dũng cảm, lì lợm có quan điểm riêng.
Tâm phải sáng, mắt phải tốt, miệng phải ngoan.
Không nói chuyện riêng trong lúc chấm.
Tập trung cao độ.
Không bị tác động phía nào làm thay đổi cách đánh giá.
Không ưu tiên thiên vị cho chú chim nào.
Trọng tài Việt đang tập trung
Trọng tài Chương cũng hết sức nghiêm túc, tập trung vào chuyên môn
Đông đảo Khán giả phía sau đang chấm ...................... riêng cho chim của họ. Là 1 áp lực lớn cho Trọng tài.
Trọng tài cũng phải sàn "dàn" liên tục như chim sàn cầu:
Hết đứng ở giữa,
Rồi lại sàn qua cánh phải
Hết cánh phải thì sàn qua cánh trái
Hết cánh trái rồi lại vô giữa ;
Đảo lồng, tạo điều kiện cho chim yếu có cơ hội thể hiện.
Tâm phải sáng. Không "phe phẩy" với bạn chơi. Không nghe điện thoại trong lúc chấm. Không "lòn" chim của mình vào thi:
Xoay Cầu , đưa chim vào điều kiện chơi tốt nhất có thể:
Tập hợp 3 phiếu chấm, tìm ra giao thoa, tạo thành kết quả chung:
Sau đó, cầm micro tuyên bố dõng dach tự tin với kết quả làm việc mang tính thuyết phục cao của mình:
Càng vào các vòng sau, sức chim càng cân bằng. Trọng tài càng gặp khó khăn trong việc phân định đâu là con chim phải dừng bước, đâu là con xứng đáng đi tiếp vào vòng trong. Sắc mặt của Trọng tài Việt cho thấy điều đó :
========== ============= ==========
Hiện nay lực lượng Trọng tài vừa Hồng về Tâm , vừa Chuyên về năng lực là không nhiều.
Vẫn còn nhiều trọng tài đưa chim "nhà" cho người khác dự thi ( lòn chim).
Rồi dìu con chim đó vào vòng có giải.
Vẫn còn trọng tài nghe điện thoại trong lúc chấm thi, tìm chim đảo lồng -xoay cầu theo yêu cầu của đầu dây bên kia.
Vẫn còn trọng tài không tập trung, mà nói chuyện riêng với khán giả trong lúc chim đang thi. Rồi hút thuốc trong lúc làm việc. Hay giữa các trọng tài lại cãi nhau công khai giữa cuộc thi.
Những hình ảnh đó làm mất đi rất nhiều hình ảnh của giới cầm cân nảy mực cuộc thi.<br>Dẫn đến tình trạng còn nhiều tranh cãi râm rang sau mỗi cuộc thi. Người bị loại chim không phục.
Nhưng trong bối cảnh chung đó, vẫn có những trọng tài làm khá tốt công việc của mình. Họ vẫn âm thầm điều khiển nhiều giải lớn nhỏ mặc dù bị đánh đồng với những trọng tài kém. Niềm hạnh phúc của họ là khi tuyên bố kết quả mà hầu hết đồng loạt khán giả vỗ tay tán thưởng, tán thành với kết quả đó, là họ thấy mãn nguyện rồi.
Tâm sự với hovaten, 1 trọng tài từng chấm nhiều giải ở Nha Trang là Trần Hoàng Việt chia sẻ :
" Làm trọng tài đâu có được gì đâu, Tiền bồi dưỡng 200,000 đ ở giải mình cũng ủng hộ luôn cho BTC giải chứ có nhận làm gì. Chủ yếu là nhận làm vì sự phát triển chung của phong trào. Làm vì đam mê, vì vinh dự mà anh em nghệ nhân trao cho. Vậy mà nhiều người không hiểu, nên bị đâm thọt, bị ghét nhiều lắm. Ngẫm lại thấy làm trọng tài Mất nhiều hơn Được. "
Thay cho lời kết, hovaten xin trích dẫn 1 câu nói khá tiêu biểu cho cái nhìn hiện nay của khán giả:
"Sau cuộc thi, chỉ có người đạt giải I là không phàn nàn trọng tài"
